Volt Advocaten: Franchisenemers: let op uw zaak!

Startende franchisenemers zijn meestal enthousiast en optimistisch over de succeskansen van hun franchise. Dat is logisch en ook noodzakelijk: zonder geloof in succes zal een ranchisesamenwerking niet snel slagen. Naast een gezond optimisme is het verstandig om voorafgaand ook de risico’s van een franchisesamenwerking te beoordelen.

De franchiseverhouding is een intrinsiek ongelijkwaardige verhouding. De franchisegever heeft in de regel meer kennis en ervaring met de formule, kan beslissen over de uitvoering van de formule, heeft meestal meer financiële mogelijkheden en heeft in juridische zin een overwicht omdat de franchiseovereenkomsten door en in het voordeel van de franchisegever worden opgesteld. Deze ongelijkwaardigheid is onderkend in de jurisprudentie en de politiek en heeft ertoe bijgedragen dat de Wet franchise in 2021 is ingevoerd. De Wet franchise hanteert eveneens het uitgangspunt van ongelijkwaardigheid. De wet beoogt de positie van de franchisenemer te versterken door bepaalde eisen te stellen aan de franchiseovereenkomst en normen te stellen waaraan het handelen van franchisegever kan worden getoetst. De wet wil daarmee meer balans brengen in de ongelijkwaardige verhouding.

De franchiseverhouding wordt geregeld in een franchiseovereenkomst. Daarin zijn de rechten en plichten van franchisegever en franchisenemer vastgelegd. De standaard franchiseovereenkomst wordt in de regel door de franchisegever, als eigenaar van de formule, opgesteld. De nadruk in de franchiseovereenkomst ligt daarom meestal op de verplichtingen van franchisenemers en (veel) minder op de rechten van franchisenemers c.q. de verplichtingen van franchisegever.

Formulevoorschriften

Franchisenemers worden in de franchiseovereenkomsten verplicht om de formule uit te voeren conform de formulevoorschriften. Verder zijn daarin verplichtingen voor franchisenemers opgenomen zoals het betalen van vergoedingen, het uitsluitend werkzaam mogen zijn in het toegewezen exclusieve gebied, verplichte inkoop bij aangewezen contractleveranciers, verplichte opleiding en scholing, investeringsverplichtingen, etc.. Ook bevatten veel franchiseovereenkomsten diverse controle bevoegdheden voor franchisegever en geheimhoudingsverplichtingen en verplichtingen tot non-concurrentie voor franchisenemer. Tegenover al deze verplichtingen voor franchisenemer staan veel minder verplichtingen van franchisegever c.q. rechten voor franchisenemer. Het betreft dan bijvoorbeeld de verplichting van franchi- Startende franchisenemers zijn meestal enthousiast en optimistisch over de succeskansen van hun franchise. Dat is logisch en ook noodzakelijk: zonder geloof in succes zal een ranchisesamenwerking niet snel slagen. Naast een gezond optimisme is het verstandig om voorafgaand ook de risico’s van een franchisesamenwerking te beoordelen. segever om franchisenemer te ondersteunen of de verplichting om geen concurrerende vestiging te openen in het exclusieve gebied.

Een ongelijkwaardige verhouding hoeft op zich geen probleem te zijn. Dat is het ook niet zo lang de samenwerking goed verloopt en beide partijen voldoende succes hebben. Pas als de samenwerking niet goed verloopt of er geschillen ontstaan, kan de ongelijkwaardigheid wel problematisch worden. Juist daarom is het belangrijk dat (kandidaat) franchisenemers de franchiseovereenkomst – voorafgaand aan het ondertekenen daarvan! – goed beoordelen. Na ondertekening is elke partij immers gebonden aan de verplichtingen daaruit.

Looptijd

Zo is zeer belangrijk om vast te stellen hoe de looptijd en de eventuele verlenging en/of beëindiging van de franchiseovereenkomst is geregeld. Uitgaande van een meerjarige samenwerking (meestal wordt een termijn van 5 jaar gehanteerd) worden investeringen gedaan die gedurende de samenwerking moeten worden terugverdiend. Ook verwacht een franchisenemer waarde op te bouwen in de vestiging en gedurende langere periode winst te maken. De franchisenemer heeft daarom belang bij zekerheid over een zo lang mogelijke looptijd van de franchiseovereenkomst. Die zekerheid wordt mede vorm gegeven door de verlengings- en beëindigingsbepalingen.

Veel zekerheid biedt bijvoorbeeld een optierecht op grond waarvan de franchisenemer bij het einde van de looptijd het recht heeft op een verlenging met een nieuwe termijn. Daarentegen biedt geen enkele zekerheid het uitgangspunt dat de franchiseovereenkomst bij het einde van de looptijd van rechtswege eindigt. In dat laatste geval moet franchisenemer bij elke contractuele einddatum maar hopen dat hem een nieuwe franchiseovereenkomst wordt aangeboden bij gebreke waarvan hij zijn vestiging kan opdoeken. Een tussenvorm betreft een intentie tot voortzetting van de samenwerking. De intentiebepaling legt vast dat beide partijen de intentie hebben om na de looptijd van de franchiseovereenkomst een nieuwe franchiseovereenkomst aan te gaan (al dan niet onder nader omschreven voorwaarden). Dat is niet vrijblijvend; partijen mogen afgaan op de vastgelegde intentie en, behoudens bijzondere omstandigheden, ervan uitgaan dat oprecht onderhandeld zal worden over een voortzetting van de samenwerking.

Zekerheid over verlenging van de samenwerking is van belang voor de continuïteit van de franchisevestiging. Verlengingszekerheid heeft een positieve invloed op de (financiering van) investeringsmogelijkheden en - bereidheid. Het verhoogt de waarde en verkoopmogelijkheden van de franchisevestiging.

Minder kwetsbaar

Verlengingszekerheid maakt een franchisenemer ook minder kwetsbaar. Franchisenemers van wie de franchiseovereenkomst van rechtswege eindigt zonder recht op verlenging zullen minder goed voor hun belangen op (durven) komen in geval van discussie met hun franchisegever over (bijvoorbeeld) de wijze van exploitatie van de formule. Dat speelt nog sterker als de franchiseovereenkomst ook een postcontractueel beding van non-concurrentie bevat. Een dergelijk beding bepaalt dat een franchisenemer na het einde van de franchiseovereenkomst (meestal: gedurende een jaar) op de locatie of in het rayon geen concurrerende activiteiten mag uitvoeren. Dat maakt de gevolgen van een beëindiging van de franchiseovereenkomst nog ingrijpender en daarmee de positie van franchisenemer nog kwetsbaarder in geval van onzekerheid over verlenging.

Een goede verlengingsbepaling biedt kortom zekerheid voor franchisenemer en creëert waarde voor de franchisevestiging. Het maakt franchisenemer minder kwetsbaar en brengt de ongelijkwaardige franchiseverhouding iets meer in balans. Voor startende (kandidaat) franchisenemers geldt dan ook: beoordeel de franchiseovereenkomst met het einde in zicht!