Franchisestatistieken 2019: afnametrend zet door, veroorzaakt door Wet Franchise?

Ludwig & Van Dam advocaten publiceert sinds 2007 periodiek franchisestatistieken over franchisegeschillen aan de hand van alle gepubliceerde uitspraken van rechters. Deze statistieken gaan terug tot 2007. In deze bijdrage doen wij verslag van het voorlaatste jaar voor inwerkingtreding van de Wet franchise per 1 januari 2021.

In 2019 werden 32 uitspraken gepubliceerd op rechtspraak.nl, waarvan 14 hoger beroepskwesties en 1 cassatie. Van de 32 uitspraken is sprake van 11 kortgedingprocedures.

In 2017 en 2018 is sprake van een aanzienlijke stijging van het aantal (gepubliceerde) uitspraken op het gebied van franchise ten opzichte van de voorgaande jaren. In 2018 was een beperkte afname waarneembaar (van 46 naar 44 uitspraken), in 2019 zet deze daling echter fors door en is nog maar sprake van 32 gepubliceerde uitspraken. Een aanzienlijk deel van deze uitspraken betreffen kortgedingprocedures en hoger beroepsprocedures.

Kortgedingprocedures

Ten aanzien van het voeren van kortgedingprocedures zien we ten opzichte van 2018 een lichte stijging, van 29,5 procent naar 34,4 procent. Dit hoge percentage is echter geen uitzondering. Ook in 2017 was reeds sprake van 37,0 procent kortgedingprocedures. Wanneer dit percentage wordt afgezet tegen het totaal aantal op rechtspraak.nl gepubliceerde kortgedingprocedures (2019: 26,0 procent, 2018: 25,7 procent en 2017: 26,5 procent)* dient te worden geconcludeerd dat binnen franchise eerder gebruik wordt gemaakt van deze kortdurende procedure voor spoedeisende zaken. De aard van franchisegeschillen brengt blijkbaar met zich mee dat vaker snel beslist moet worden. 

Hoger beroepsprocedures

Ook het aantal hoger beroepsprocedures is ten opzichte van 2018 gestegen, van 27,3 procent naar 43,8 procent. Dit betreft aldus een behoorlijke stijging, ook ten opzichte van het jaar 2017 waar sprake was van 34,8 procent aan hoger beroepsprocedures. Ondanks dat blijkbaar sprake is van onvrede over de uitspraken in eerste aanleg blijkt dit niet uit de uitkomsten van de hoger beroepsprocedures. In 11 van de 14 gevallen wordt het vonnis in eerste aanleg bekrachtigd en eenmaal is sprake van een tussenarrest (met als gevolg dat in 2020 ook het vonnis in eerste aanleg wordt bekrachtigd). Slechts in twee gevallen wordt dus het vonnis in eerste aanleg vernietigd en oordeelt de rechter in hoger beroep anders. 

Wat niet anders is dan voorgaande jaren is dat de meeste geschillen op het gebied van franchise onderling worden geregeld en/of om uiteenlopende redenen niet tot een eindvonnis leiden. Ook worden niet alle uitspraken op rechtspraak.nl gepubliceerd. Desalniettemin geven deze cijfers een relatief getrouw beeld van het feitelijk aantal procedures, zeker wanneer deze worden afgezet ten opzichte van de voorgaande jaren. Opnieuw dient in ieder geval wederom te worden geconcludeerd dat, afgezet tegen 921 franchisegevers en 34.340 franchisevestigingen in Nederland**, dit geen schokkend aantal procedures betreft. 

Nieuwe wetgeving

In 2018 hebben wij ons reeds de vraag gesteld of de nieuwe wetgeving het aantal rechtszaken substantieel zal verminderen. In het jaar 2019 lijkt het erop dat het aantal rechtszaken reeds sterk is gedaald. Nu rijst echter de vraag of het vooruitzicht op wetgeving per 1 januari 2021 reeds zorgt voor een daling van het aantal franchisegeschillen of dat partijen er juist voor kiezen te wachten hun geschil voor te leggen aan de rechter in afwachting van extra argumenten voortvloeiende uit de Wet Franchise? De franchise statistieken over het jaar 2020 zullen ons hier mogelijk meer duidelijkheid over geven.

* Het totaal aantal uitspraken op rechtspraak.nl over het betreffende jaar, afgezet tegen die uitspraken waar de term ‘kort geding’ in voorkomt. 

** Het totaal aantal uitspraken op rechtspraak.nl over het betreffende jaar, afgezet tegen die uitspraken waar de term ‘kort geding’ in voorkomt. Statistieken franchisebranche: bron: franchiseplus.nl. 

Alhoewel sprake is van een lichte stijging in het voordeel van franchisegevers ten opzichte van voorgaande jaren, dienen wij opnieuw vast te stellen dat franchisegevers en franchisenemers ongeveer in gelijke mate winnen en verliezen.

Ook in 2019 wordt met name geprocedeerd over prognoses (21,9 procent) en bedingen in de franchiseovereenkomst (28,1 procent). Het aantal huurgeschillen, dat in 2018 zeer hoog scoorde, is in 2019 aanzienlijk afgenomen.

Wet Franchise

In de Wet Franchise zijn een aantal richtlijnen opgenomen waaraan bepalingen in de franchiseovereenkomst omtrent bijvoorbeeld het postcontractueel beding van non-concurrentie, de goodwill-bepaling en bepalingen omtrent het instemmingsrecht dienen te voldoen. Het is zeer de vraag of dit het aantal gerechtelijke procedures omtrent bedingen in de franchiseovereenkomst zal terugdringen of dat dit juist voer is voor discussie.

Dit geldt ook voor de in de Wet Franchise opgenomen precontractuele informatieplicht. Biedt de Wet Franchise duidelijkheid en leidt dit tot minder gerechtelijke procedures, of zullen de in de Wet Franchise opgenomen open normen juist zorgen voor nieuwe aanknopingspunten tot het voeren van discussie en in sommige gevallen een onvermijdelijke gerechtelijke procedure? De tijd zal het leren. 

Het is aan de lezer de statistieken verder te interpreteren.

Geschreven door: mr. J. Sterk, mr. M. Munnik en mr. J.A.J. Devilee. 

Voor alle statistieken, grafische toelichting en de volledige verantwoording kunt u de website: www.ludwigvandam.nl raadplegen. Bij vragen kunt u contact opnemen met Mr. J. Sterk: sterk@ludwigvandam.nl of 010 - 241 57 77